Kiedy jesteś nagim kretem – kilka słów o golcach piaskowych

Katarzyna Ziaja
Katarzyna Ziaja 31 mar, 3 minut czytania

 

Golce piaskowe to zwierzęta, które są równie fascynujące, co brzydkie. Są długowieczne, ponieważ żyją prawie 30 lat. Gdybyśmy to my jako ludzie osiągali podobną długowieczność w zależności od swoich rozmiarów, nasza przeżycie sięgałoby prawie 600 lat! Oprócz tego, że golce są przystosowane do hipoksji i posiadają zdolność do oddychania bez tlenu przez 18 minut – mają wysoki próg bólu, posługują się dialektami i niezmiernie rzadko rozwijają się u nich nowotwory. Ich samice to prawdziwe królowe i manipulantki. W danej kolonii „królowa może być tylko jedna”, a pozostałe samice „zmusza” do opiekowania się golczątkami karmiąc je królewskimi odchodami, które w ciąży i po porodzie zawierają estradiol – co pobudza instynkt opiekuńczy…

 

Nie futro zdobi zwierzaka

Golec piaskowy (łac. Heterocephalus glaber) to nagi kretoszczur (ang. naked mole-rat) żyjący na pustynnych obszarach Afryki Wschodniej. Wygląda dosłownie nieowłosiona krzyżówka kreta i szczura o pomarszczonej, różowawej skórze, przez którą widać naczynia krwionośnie. Na szczęście żyje pod ziemią i nie straszy wrażliwych osób. Jest ślepy, ma słaby węch, żywi się korzonkami i bulwami roślin. Porusza się na krótkich, wiotkich łapkach i ma również ogon podobny do szczura. Jego oczy są głęboko schowane pod grubymi powiekami. Brzydotę golca potęgują wydatne zęby. Golec piaskowy praktycznie przez całe życie jest taki sam: nie staje się bardziej piękny ani bardziej odrażający. Gryzoń żyjąc pod ziemią zakłada kolonię eusocjalną. Hierarchia wśród golców przypomina trochę królestwo pszczele: jest jedna królowa, kilku samców rozpłodowych i „reszta świata”, czyli robotnicy. Robotnicy nie zajmują się rozrodem. Muszą być wstrzemięźliwi, dopóki królowa pozostaje przy życiu. Objęcie po niej funkcji jest możliwe przez „tą jedyną” samicę, która wygra zaciętą walkę z pozostałymi. Golce nie są takie łagodne i spokojne jak sądzono do niedawna. Napadają bowiem na sąsiednie gniazda i podkradają potomstwo, które wychowują jak własne. I co ciekawe, każda kolonia ma swój unikatowy dialekt, dzięki czemu są w stanie rozpoznać „obcego” na swoim terenie, a następnie go unicestwić.

 

Dlaczego tak długo żyją?

Golce piaskowe są najdłużej żyjącymi spośród gryzoni. Badania nad długowiecznością golców wykazały, że w ich przypadku ryzyko śmierci nie wzrasta wraz z przybywaniem lat, tak jak ma to miejsce w przypadku pozostałych ssaków. Golce nie wykazują oznak starzenia się. Przykładowo średnia długość życia myszy wynosi około 4 lat, a niektóre golce przeżywają nawet ponad 35 lat, podczas gdy teoretycznie powinny żyć około 6 lat. Samice przez całe życie zachowują zdolność płodzenia. Najprawdopodobniej ma to związek z posiadaniem przez golce aktywnych mechanizmów naprawczych DNA oraz wysokiego poziomu tzw. białek opiekuńczych – chaperonów (ang. chaperone). Białka te są odpowiedzialne za prawidłowe zwijanie się innych białek. Zatem akumulowane wraz z wiekiem szkodliwe substancje golce usuwają i w ten sposób nie pozwalają starzeć się komórkom.

 

Golec nie jest w 100% odporny na raka

Oprócz długowieczności, kolejną zaletą golców piaskowych jest wysoka odporność na powstawanie nowotworów. Jedynie kilka przypadków nowotworów zostało stwierdzonych u tych gryzoni, ale warto zaznaczyć, że były to golce żyjące w niewoli, czyli w laboratorium.

Hadi i wsp. w swoich badaniach przebadali 79 różnych linii komórkowych wyhodowanych z pięciu różnych tkanek (jelita, nerki, trzustki, płuc i skóry) jedenastu golców. Za pomocą wirusów wprowadzili do nich geny wywołujące nowotworzenie w komórkach myszy i szczurów. Nie spodziewano się, że spowodują również raka u golców, gdyż sądzono, że mają one wrodzoną zdolność zapobiegania rakowacieniu komórek. Zaobserwowano jednak, że u golców nie powstają guzy nowotworowe i nowotworzenie jest zduszane we wczesnym etapie namnażania się komórek rakowych. Na chwilę obecną poznanie unikalnych mechanizmów immunologicznych golców piaskowych może stanowić odpowiedź na tę zagadkę i jednocześnie przyczynić się do opracowania skutecznych metod leczenia nowotworów u ludzi.

 

Na podstawie:

  1. https://www.science.org/content/article/naked-mole-rats-defy-biological-law-aging Dostęp z dn. 7.03.2022 r.
  2. Hadi, F., Kulaberoglu, Y., Lazarus, K.A. et al. Transformation of naked mole-rat cells.Nature 583, E1–E7 (2020). https://doi.org/10.1038/s41586-020-2410-x
  3. https://www.the-scientist.com/news-opinion/cancer-detected-in-naked-mole-rats-34067 Dostęp z dn. 7.03.2022 r.

 

O golcach przeczytacie również tutaj: https://dzienniknaukowy.pl/zdrowie/naukowcy-odkrywaja-tajemnice-odpornosci-na-nowotwory-golcow-piaskowych i to właśnie z tego ciekawego artykułu pochodzi obrazek.

 


Fakty i Mity Genetyki tworzone są przez pasjonatów, specjalistów w swoich dziedzinach.
Ten artykuł czytasz za darmo, bez reklam, bez spamu. Doceń naszą pracę i postaw nam wirtualną kawę 🙂
Dziękujemy! – Wasza Redakcja FiMG

Postaw mi kawę na buycoffee.to


Podziel się: