/

Globalny Bank Nasion Archipelag Svalbard, Spitsbergen

Katarzyna Ziaja
Katarzyna Ziaja 27 lut, 4 minut czytania

 

Rozpoczynając, aż chciałoby się napisać: za górami, za lasami, za siedmioma morzami, a nawet w Arktyce, bardziej rozwinięte ludy nordyckie postanowiły wydrążyć przepastny tunel w wiecznej zmarzlinie, by stworzyć tam spichlerz dla nasion z całego świata… Brzmi co prawda baśniowo, ale jest jak najbardziej realistyczne! W roku 2008, na archipelagu Svalbard, a dokładniej na wyspie Spitsbergen, otworzono Globalny Bank Nasion.

 

Globalny Bank Nasion ang. Svalbard Global Seed Valut jest największym depozytem nasion pochodzących z różnych zakątków świata. Z roku na rok jego zasoby się powiększają. Nasiona są umieszczone w specjalnych opakowaniach i „leżakują” w tunelu wydrążonym w wiecznej zmarzlinie. Temperatura ich przechowywania wynosi -18C, co sprawia, że w tym wyjątkowym sejfie nie ma potrzeby chłodzenia z wykorzystaniem elektryczności. Bank ten, będąc zlokalizowanym na terenie administracyjnie należącym do Norwegii, nie dopuszcza do przechowywania nasion roślin genetycznie modyfikowanych, gdyż jest to niezgodne z miejscowym prawem.

Bank został powołany przez Cary’ego Fowler’a – amerykańskiego rolnika i byłego dyrektora Crop Trust oraz Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR) [1]. Budowę tak unikatowego skarbca sfinansował rząd norweski [2]. Bank zgromadził już ponad milion kopii zapasowych nasion roślin jadalnych, które w razie potrzeby mogą zostać wykorzystane do odtworzenia rodzimych upraw rolniczych [3]. Obiektem zarządzają Crop Trust, Nordic Genetic Resource Center (NordGen), a także rząd norweski [4].

Wydawać by się mogło, że zasoby Globalnego Banku Nasion, raczej nie będą szybko wykorzystywane. Jednak klęski żywiołowe oraz działania wojenne napisały dla świata inny scenariusz. Po raz pierwszy dokonano transferu zgromadzonych nasion w 2015 roku. Nasiona powróciły do ogarniętej wojną Syrii, by odbudować zniszczone uprawy i pozwolić ludności na przetrwanie. Zasiano m.in. rodzime gatunki fasoli, pszenicy oraz jęczmienia. Lokalnie występujące rośliny cechuje wysoka wydajność plonów, w ekstremalnych warunkach klimatycznych tego regionu świata. Ponadto Syria udostępnia nasiona krajom Bliskiego Wschodu – tak samo dotkniętych wojną lub klęską suszy. Odbudowa rodzimych upraw była możliwa dzięki wcześniejszej współpracy naukowców International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA) z Globalnym Bankiem Nasion [5]. Syria, w latach 2008-2014, wysyłała do „skarbca zagłady” próbki ponad stu nasion roślin jadalnych. Gdyby nie tak rozsądne posunięcie ze strony syryjskiego środowiska naukowego, prawdopodobnie bardzo ciężko byłoby odbudować unikatowe uprawy, a także wykarmić ludność syryjską.

 

Fot. https://glamox.com/gsx/references/svalbard-global-seed-vault

 

Bajka wiecznej zmarzliny nie trwa jednak wiecznie… W roku 2017 powiało grozą w Globalnym Banku Nasion. Zaobserwowano wówczas, że „światowa zamrażarka” topnieje, a zgromadzone próbki nasion są zagrożone. Rząd Norwegii podjął decyzję o przeprowadzeniu prac remontowych, co pochłonęło 20 milionów euro. Teraz Globalny Bank Nasion jest wodoszczelny i niemal niezniszczalny. Docierają również do niego kolejne transporty nasion! Już na początku 2020 r. bank został uzupełniony kolejnymi transportami, m.in. od Księcia Karola, od plemienia Czirokezów, a także naukowców z Uniwersytetu w Hajfie. Książę Karol przekazał nasiona 27 dzikich roślin i ziół z łąk swojej rezydencji w Highgrove. Warto wspomnieć, że są one również składowane w kolekcji w Kew’s Millennium Seed Bank w Wakehurst, Sussex. Książę od wielu lat zaangażowany jest w walkę o zachowanie różnorodności rodzimej fauny i flory. Podkreśla także konieczność dbania o zachowanie rzadkich gatunków warzyw i owoców, które zostały porzucone na rzecz upraw monokulturowych [6].

Z kolei Czirokezi, czyli rdzenni mieszkańcy Stanów Zjednoczonych, przekazali pod opiekę wiecznej zmarzliny 9 próbek nasion. Jedną z nich stanowi kukurydza Cherokee White Eagle – uprawiana jeszcze zanim na ziemiach Ameryki pojawili się europejscy odkrywcy. Razem z nią, na Spitsbergen trafiły jeszcze: fasola Cherokee Long Greasy, fasola Cherokee Trail of Tears, czarna i brązowa fasola Cherokee Turkey Gizzard, kabaczek Cherokee Candy Roaster oraz trzy inne rodzaje kukurydzy [7].

 

Obraz zawierający zewnętrzne, śnieg, przyroda, stok Opis wygenerowany automatycznie

Fot. https://glamox.com/gsx/references/svalbard-global-seed-vault

 

Wiele krajów ma coś na miarę regionalnego Svalbardu. W Polsce przechowywaniem nasion roślin tradycyjnie uprawianych zajmuje się Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych. Już niebawem, także i te nasiona staną się bezcennym skarbem ulokowanym w głębi wiecznej zmarzliny. Gwarancją przekazania próbek do spichlerza było uroczyste podpisanie umowy złożenia depozytu nasion polskich zasobów genowych w Globalnym Banku Nasion na Spitzbergenie, które miało miejsce 9.10.2019r. w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie podczas seminarium skandynawsko-polskiego zorganizowanego przez Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych. Tę niezwykle istotną umowę podpisali: dr Lise Lykke Steffensen Dyrektor NordGen – Nordic Genetic Resource Center oraz prof. dr hab. Henryk Bujak Dyrektor IHAR-PIB – Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB. Pierwszy polski depozyt ma obejmować historyczne odmiany naszych roślin uprawnych oraz formy, które zgromadził Bank Genów w Krajowym Centrum Roślinnych Zasobów Genowych podczas ekspedycji terenowych [8]. Depozyt w Globalnym Banku Nasion pozwoli nam „spać spokojniej”, gdyż dziedzictwo narodowe, jakim niewątpliwie są zgromadzone nasiona tradycyjnie uprawianych roślin, nie ulegnie zniszczeniu na skutek nieprzewidzianych sytuacji, jak klęski czy wojny. Będzie miało swoją kopię w arktycznym sejfie.

 

Bibliografia

  1. Siebert, Charles (July 2011). “Food Ark”. National Geographic. 220 (1): 108–131
  2. Hopkin, Michael (March 2008). “Biodiversity: Frozen futures”. Nature. 452 (7186): 404–405. Bibcode:2008Natur.452..404H. doi:10.1038/452404a
  3. Smith, George (26 February 2018). “Seed Vault marks 10th anniversary with 70,000 new samples”. New Food. Retrieved 22 October 2018
  4. “What is NordGen?”. Nordic Genetic Resource Center. Archived from the original on 21 April 2012. Retrieved 15 April 2012
  5. https://www.earthisland.org/journal/index.php/articles/entry/syrian_seed_bank_operating_through_war/ Dostęp z dn. 24.11.2020
  6. https://inews.co.uk/news/environment/prince-charles-highgrove-estate-doomsday-vault-arctic-401452 Dostęp z dn. 24.11.2020
  7. https://www.geekweek.pl/news/2020-02-12/rdzenni-mieszkancy-ameryki-po-raz-pierwszy-przekazali-nasiona-do-globalnego-banku-nasion/ Dostęp z dn. 24.11.2020
  8. https://bankgenow.edu.pl/2019/10/11/seminarium-skandynawsko-polskie-dotyczace-banku-genow/ Dostęp z dn. 24.11.2020

 

Podziel się: