/

Człowiek, który poświęcił swoje życie jednej chorobie: FOP (Fibrodysplasia ossificans progressiva)

mgr Katarzyna Zawadzka
mgr Katarzyna Zawadzka 21 lut, 4 minut czytania
Fibrodysplasia Ossificans Progressiva (FOP)

Diseases are not just biological processes, they are human experiences, you can’t be exposed to this kind of stuff and walk awayDr Frederick Kaplan

Kiedy w 1988 roku amerykański lekarz dr Frederick Kaplan zobaczył na własne oczy przypadek 2- letniej dziewczynki chorej na FOP, postanowił zadedykować swoje życie rozwiązaniu tego problemu. Jego życie pełne determinacji oraz poświęcenia stanowi przykład tego, jak człowiek zainspirowany pojedynczym przypadkiem może zmienić kierunek, w którym zmierza medycyna na całym świecie.

 

Gdy mięśnie zmieniają się w kości

FOP (ang. Fibrodysplasia ossificans progressiva) zwana potocznie Cage of Bones (ang. klatka z kości) to bardzo rzadka choroba genetyczna, w przebiegu której każdy uraz tkanki miękkiej prowadzi do jej skostnienia. Z czasem chory traci zdolność poruszania się, mówienia i jedzenia – a w końcu także i oddychania. Zmiany na ciele pacjentów często mylone są z guzami nowotworowymi. W takim przypadku wykonywana jest niepotrzebna biopsja lub operacja, która indukuje kostnienie w miejscu cięcia i dalsze cierpienia pacjenta.

Najbardziej znanym przypadkiem FOP na świecie jest… szkielet Harry-ego Eastlack-a. Zmarł on z powodu FOP zaledwie 6 dni po swoich czterdziestych urodzinach i postanowił przeznaczyć swój zdeformowany szkielet do badań naukowych, które w przyszłości mogłyby wyleczyć innych pacjentów.

Pojedyncza mutacja w genie ACVR1 i jej katastrofalne skutki

FOP to choroba pojawiająca się głownie de novo – co oznacza to, iż w większości przypadków rodzice pacjenta są w pełni zdrowi, a nawet w dalszej rodzinie nie stwierdzono żadnych zachorowań. Choroba w 95% spowodowana jest pojedynczą zamianą litery w kodzie genetycznym genu ACVR1, która skutkuje zmianą budowy białka, które ten gen koduje.

Gen ACVR1 zawiera „instrukcje” potrzebne do tworzenia cząsteczek białka, znajdujących się na błonie komórkowej, odpowiedzialnych za kontakt komórek ze światem zewnętrznym (białka takie nazywamy receptorami). Aby informacja do wnętrza komórki mogła zostać przekazana, do receptora musi zostać związany odpowiedni nośnik informacji. W przypadku receptora ACVR1 jest nim aktywina A. Receptory aktywiny A występują we wszystkich komórkach ciała – także w mięśniach i tkance chrzęstnej. To pomaga kontrolować wzrost i rozwój kości oraz mięśni, w tym stopniowe zastępowanie elementów chrzęstnych kością w procesie wzrostu i dojrzewania organizmu.

Badania prowadzone przez dr Kaplana doprowadziły do odkrycia, że nawet zmiana pojedynczej litery w zapisie „instrukcji” receptora, może zmieniać jego kształt, co z kolei może zakłócić wiązanie aktywiny A oraz destabilizować inne mechanizmy przekazu informacji do komórki. W rezultacie, receptor może być stale aktywowany, co doprowadzi do przerostu kości i tkanki chrzęstnej, a także unieruchomieniem (“zrośnięciem”) stawów.

Zdj. Z artykułu PMID: 22133093 (ref. w literaturze)

Błędna diagnoza i jak jej zapobiegać

FOP jest bardzo rzadką chorobą, z którą styczność miało niewielu lekarzy. Jest to główny powód dla którego zdarza się postawić im błędną diagnozę tej choroby. Dzielenie się wiedzą i doświadczeniem w zakresie diagnostyki oraz potencjalnych metod leczenia FOP są niezbędne do zminimalizowania szansy na nierozpoznanie choroby i opóźnienia w podjęciu leczenia.

Pacjenci chorzy na FOP rzadko żyją dłużej niż do 40 roku życia. Wynika to ze znacznego wycieńczenia organizmu spowodowanego stopniową utratą funkcji życiowych. Wyobraźcie sobie sytuację, w której coraz więcej stawów organizmu przestaje działać (kostnieją, są sztywne), coraz więcej fragmentów waszego ciała staje się po prostu… kością.  Charakterystyczna jest także znaczna utrata masy ciała, około 30 roku życia większość osób z FOP jest zmuszone do poruszania się na wózku inwalidzkim. Duża część pacjentów „zastyga” w nienaturalnych, obciążających organizm pozycjach. To dodatkowo pogarsza ich kondycję, powoduje kolejne dysfukncje. FOP jest jak klatka, z której nie mogą się uwolnić. A klatka staje się coraz mniejsza, uciska z każdej strony, powodując ból.

Dr Kaplan wraz ze swoim zespołem pracował nieustannie przez 28 lat, gromadząc ogromną ilość danych na temat FOP. Ich badania dostarczyły naukowcom podstaw teoretycznych, na bazie których możliwe było podjęcie pierwszych prób opracowania leku na FOP.

Pierwszy lek na FOP: Regeneron Lumina 1

REGN2477 to lek eksperymentalny, zaproponowany przez firmę REGENERON. Jest to przeciwciało skierowane przeciwko białku, które pełni istotną rolę w procesie kostnienia. Poprzez jego zablokowanie można w dużym stopniu zapobiegać lub przynajmniej spowalniać formowanie się nowej tkanki kostnej u pacjentów z FOP.

Dr Frederick Kaplan udowodnił, że warto podejmować się zadań z pozoru niemożliwych. Nie ma wątpliwości, że przyszłość diagnostyki i leczenia chorób genetycznych leży w dokładnych analizach genetycznych i dogłębnym zrozumieniu procesów biochemicznych.

“The greatest honor has been being invited over the years by the patients and families into their homes and into their lives… I tell patients that I wish we had never had to know each other, but knowing each other has enriched our lives.” Dr Frederick Kaplan

Rewolucyjna publikacja:

A recurrent mutation in the BMP type I receptor ACVR1 causes inherited and sporadic fibrodysplasia ossificans progressiva.

Shore EM1, Xu M, Feldman GJ, Fenstermacher DA, Cho TJ, Choi IH, Connor JM, Delai P, Glaser DL, LeMerrer M, Morhart R, Rogers JG, Smith R, Triffitt JT, Urtizberea JA, Zasloff M, Brown MA, Kaplan FS.

Profesor Kaplan został uhonorowany wieloma nagrodami:

  • 2006 – „15 People Who Make America Great” [Newsweek]
  • 2009 – National Academy of Medicine
  • 2017- Rare Impact Award  [The National Organization for Rare Disorders]
  • 2018- Grand Hamdan International Award

[Autorka dziękuje za pomoc Krzysztofowi Busiowi i Adamowi Domańskiemu, którzy materiały zebrali i opracowali.]

 

 

 

 

Bibliografia:

 

Fibrodysplasia ossificans progressiva (FOP): A human genetic disorder of extra-skeletal bone formation, or - How does one tissue become another? Eileen M. Shore, 2013

Pignolo RJ, Shore EM, Kaplan FS. Fibrodysplasia ossificans progressiva: clinical and genetic aspects. Orphanet J Rare Dis. 2011 Dec 1;6:80. doi: 10.1186/1750-1172-6-80. PMID: 22133093; PMCID: PMC3253727.

Functional modeling of the ACVR1 (R206H) mutation in FOP. Groppe JC1, Shore EM, Kaplan FS. Clin Orthop Relat Res. 2007, Sep

Molecular and cellular mechanisms of heterotopic ossification

Diana M. Ramirez, Melissa R. Ramirez, Anthony M. Reginato, Damian Medici

Histol Histopathol, 2015 Mar 24.

https://www.ifopa.org/

https://www.ifopa.org/clinical_trials

Podziel się: