Epigenetyka

Molekularna pieczątka – czyli jak naznaczyli nas nasi rodzice

Na świat przychodzimy już molekularnie naznaczeni przez naszych rodziców. Od pierwszych dni życia nasze geny zawierają tzw. piętno genomowe. Czym ono jest i jakie niesie za sobą konsekwencje? Odpowiedzi na te i inne pytania uzyskamy zanurzając się w głąb naszych genomów.

avatar
Kacper Smoliński 29 kw., 5 minut czytania, poziom podstawowy+

Nowy poziom regulacji ekspresji genów: interferencja RNA

Wiele mówi się na temat terapii genowych, jednak często zapomina się o mechanizmie, który umożliwił powstanie jednej z gałęzi tych terapii. Czym jest proces interferencji RNA i jak do jego poznania przyczynił się pewien nicień? Jak wykorzystano ten fizjologiczny proces komórkowy do opracowania nowych leków? Jakie choroby można (będzie) dzięki temu leczyć?

avatar
Marta Andrzejewska 30 gru, 8 minut czytania, poziom zaawansowany

Nie tylko geny się liczą – rola enhancerów w regulacji ekspresji

Na łamach Genetyki.bio wielokrotnie mogliśmy czytać o regulacji ekspresji genów za pomocą epigenetyki (całe lipcowe wydanie było poświęcone temu niezwykle ciekawemu zagadnieniu). Jednakże, epigenetyka to niejedyny mechanizm regulujący, kiedy, gdzie i na jakim poziomie ma dojść produkcji określonych białek. Sekwencje kodujące białka- eksony, stanowią około 3% całego genomu człowieka. Dzięki wynikom całogenomowych badań asocjacyjnych (GWAS), wiemy, że ogromna liczba wariantów genetycznych powiązanych z chorobami znajduje się poza sekwencjami kodującymi – gdzieś w pozostałych 97% naszego DNA1. Dalsze badania zidentyfikowały te miejsca jako elementy regulatorowe.

dr Maciej Dąbrowski
dr Maciej Dąbrowski 30 sie, 5 minut czytania, poziom zaawansowany

Epigenetyka – między nauką a sensacją

Terminy wywodzące się z języka nauki niekiedy robią zawrotną karierę w mediach. Pomiędzy naukowcami, którzy też często mają na sumieniu wyolbrzymianie znaczenia swoich badań, a poszukującymi sensacji dziennikarzami, pojęcia naukowe często jednak zmieniają lub całkowicie tracą swoje pierwotne znaczenie. Korzystają na tym liczni szarlatani, zawsze chętnie podbudowujący swoje wątpliwe teorie naukowo brzmiącymi terminami. Czy warto wierzyć we wszystko, o czym piszą żądne sensacji media?

Prof. Paweł Golik
Prof. Paweł Golik 29 cze, 8 minut czytania, poziom średni

Choroby epigenetyczne

Postęp badań nad mechanizmami dziedziczenia pozwolił na poznanie alternatywnych „nośników” informacji genetycznej. Jednym z nich jest dziedziczenie epigentyczne, które odbywa się niezależnie od zmian w sekwencji nukleotydów w DNA. Dziedziczenie epigenetyczne odgrywa dużą rolę m.in. w regulacji ekspresji genów. Zmiany epigenetyczne mogą aktywować lub wyłączać określone geny, jak również precyzować, które białka będą transkrybowane. Warto wspomnieć, że badania nad dziedziczeniem epigenetycznym otworzyły również drogę do opracowania terapii genowych polegających np. na wyciszaniu funkcji zmutowanych genów.

Katarzyna Ziaja
Katarzyna Ziaja 29 cze, 6 minut czytania, poziom zaawansowany

Epigenetyka stresu

Stres jest nazywany chorobą XXI wieku. Doświadczamy go na wielu płaszczyznach naszego życia. Potocznie mówimy, że „zjadają nas nerwy”. Bez wątpienia czynniki stresowe odciskają piętno nie tylko na naszej psychice, ale również na ciele. Niektóre odwracalne zmiany mogą nawet rzutować na ekspresję poszczególnych genów. Jakie mechanizmy są za to odpowiedzialne? I czy można odziedziczyć traumę?

Emilia Korczmar 29 cze, 7 minut czytania, poziom podstawowy+

W przyrodzie wariant ma znaczenie

Niby wszystkie nasze komórki mają takie samo DNA, a jednak pełnią zupełnie inne funkcje, inaczej też wyglądają. Motyl, gąsienica czy poczwarka to wciąż ten sam owad, z tym samym materiałem genetycznym w komórkach. Jak to możliwe? To wszystko sprawka mechanizmów epigenetycznych, które potrafią wykorzystać sekwencję DNA na tysiące różnych sposobów, stosując zmienne wzorce ekspresji genów.

Dr Joanna Stojak 29 cze, 6 minut czytania, poziom podstawowy+

Metylacja DNA a choroby człowieka

Ostatnie odkrycia w dziedzinie epigenetyki dostarczają wielu nowych informacji na temat roli metylacji w organizmie, oraz tego, w jaki sposób zmiany we wzorcach i poziomach globalnej i regionalnej metylacji DNA wpływają na rozwój niektórych chorób. Czy można wykorzystać tę wiedzę do ich leczenia?

Daria Kołodziejska 29 cze, 7 minut czytania, poziom zaawansowany

Dziedziczenie traumy, czyli o tym, jak media zniekształcają naukowe fakty

Co pewien czas w prasie, radiu czy telewizji dają się słyszeć głosy na temat rzekomego dziedziczenia doświadczeń z przeszłości – dziecko miałoby dziedziczyć traumy po rodzicach, dziadkach, a nawet jakichś bardzo odległych praprzodkach. Jako przykład koronny podawane są tutaj okropieństwa Holocaustu czy Wołynia. Ile w tym prawdy?

avatar
Dr Paula Dobosz 29 cze, 7 minut czytania, poziom średni

Jak tyka Twój epigenetyczny zegar?

Pokaż mi swoje DNA, a odgadnę ile masz lat! Nie dzięki czarom, ale dzięki wynalazkowi Steve'a Horvatha - zegarowi epigenetycznemu. Jak on działa? Czy nasze DNA może rdzewieć? Jak przedłużyć ludzkie życie? I co ma do tego sumeryjski król?

Magdalena Drożdż
Magdalena Drożdż 29 cze, 6 minut czytania, poziom podstawowy+

Zmienne oblicza chorób epigenetycznych

Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że chorobę genetyczną wywołuje mutacja. Może to być delecja, insercja lub inny rodzaj błędu. Ale to nie wyczerpuje możliwości. Istnieją choroby, których wystąpienie nie zależy tylko i wyłącznie od zmian w informacji genetycznej, ale także od tego, czy pewne geny pochodzą od rodzica konkretnej płci. Zabrzmiało skomplikowanie?

Bartosz Nowak
Bartosz Nowak 29 cze, 7 minut czytania, poziom średni

Lód, chłód i astma

„To jest ból. Boli i nie mogę oddychać. Mam astmę od drugiego roku życia” [ale napady zdarzają się do dzisiaj, szczególnie dotkliwe przed ważnymi zawodami]. „Jeśli jednak mogę wypowiadać się w imieniu sportowców cierpiących na astmę, to jest dla nas sytuacja normalna." Astma i jej epigenetyczne elementy są przedmiotem tej historii, nie tylko u sportowców.

Dr Ewa Krawczyk
Dr Ewa Krawczyk 29 cze, 4 minut czytania, poziom podstawowy+

Wszystko pod kontrolą, czyli epigenetyka w pigułce

Czy zastanawialiście się kiedykolwiek, dlaczego komórki tworzące tkanki w naszym organizmie różnią się od siebie? A może wiecie, dlaczego pomiędzy bliźniakami jednojajowymi, pomimo tego samego zestawu DNA, występują różnice? Albo chcielibyście wiedzieć, jak wpływa na Was środowisko, w którym żyjecie?

Gabriela Zając
Gabriela Zając 29 cze, 7 minut czytania

Epigenetyka nowotworów. Co to takiego?

Epigenetyka to część genetyki zajmująca się badaniem ekspresji genów, która nie zachodzą poprzez zmiany w DNA. Zapis w DNA nie ulega zmienie. Ekspresja genu może zostać pobudzona lub wstrzymana pośrednio przez czynniki środowiskowe np. narażenie na pewne substancje chemiczne czy promieniowanie słoneczne. Jak to się ma do nowotworów?

Bartosz Nowak
Bartosz Nowak 23 mar, 7 minut czytania, poziom podstawowy+